شهرام ناظری

شهرام ناظری (در زبان كُردی: شارام نازری) (متولد ۲۹ بهمن ۱۳۲۸ در کرمانشاه) خواننده، موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز موسیقی اصیل ایرانی است. شهرام ناظری در بیشتر آثار خود از شعرهای مولانا بهره برده‌است و طی ۳۰ سال فعالیتِ هنری، توانسته سبک جدیدی از موسیقی را که آمیخته به ادبیات حماسی و عرفانی ایران است به‌وجود آورَد. ناظری، علاوه بر بهره‌گیری از شعرهای مولوی در زمینهٔ استفاده و استوارسازی شعر معاصر پارسی بر روی موسیقی سنتی ایرانی نیز پیشرو بوده‌است. علاوه بر این‌ها شهرام ناظری از اولین کسانی‌ست که با استفاده از موسیقی مقامی، اشعار شاهنامهٔ فردوسی را اجرا کرده‌است. وی تاکنون بیش از ۴۰ آلبوم موسیقی منتشر کرده‌است.

شهرام ناظری از آغاز دهه پنجاه در سطحِ کشوریِ ایران به عنوان یک هنرمند شناخته شد و نخستین آلبوم‌هایش به صورتِ آلبوم‌های مشترک با محمدرضا شجریان با محتوای میهنی و مضامینی نظیر آزادی‌خواهی در اواخر دهه پنجاه توسط کانون چاووش منتشر شد و از آثار کانون چاووش، تصنیف‌های «ایران ای سرای امید» ساختهٔ محمدرضا لطفی بر روی شعری از ه.ا.سایه که توسط هم شجریان و هم ناظری خوانده شد، و «آزادی» باصدای ناظری و «همراه شو عزیز» باصدای شجریان، به شهرت بالا در سطح کشوری و سراسری رسیدند. هنرمندانی که در کانون چاووش گردِ هم آمده بودند مانند شجریان، ناظری، کامکارها، صدیق تعریف، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و دیگران، به برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی ایرانی در نیمهٔ دوم قرن تبدیل شدند. پس از پایان کار کانون چاووش، ناظری در دهه شصت به خواندن قطعات بسیار با شعر مولانا جلال‌الدین بلخی پرداخت و نخستین خواننده‌ای شد که به‌طور ویژه به شعر مولوی توجه کرده‌است و از آن میان، آلبوم «گل صدبرگ» به شهرت و محبوبیتِ بالا رسید. در آغاز دهه هفتاد، هم‌کاری شهرام ناظری با پسرعمویش کیخسرو پورناظری منجر به خلق آثار بسیار با ساز تنبور شد و این سازِ موسیقیِ سنتیِ ایرانی که تا پیش از آن در میان ایرانیان ناشناخته مانده بود، شناخته گردید. از آثار حاصل این دوره، تصنیف «مهتاب‌رو» شهرت خاصی یافت.

از معروف‌ترین تصنیف‌های شهرام ناظری می‌توان به تصنیف‌های «اندک اندک» با شعر مولانا در آلبوم «گل صدبرگ»، تصنیف «آتشی در نیستان» با شعر مجذوب تبریزی در آلبومی به همین نام، «کاروان شهید» با آهنگ محمدرضا لطفی و «شیدا شدم» با شعر خودش، تصنیف «مهتاب‌رو» در آلبومی به همین نام، و تصنیف‌های میهنی و ایران‌دوستانه‌اش (مانند سرود «ایران جوان» یا آثار کانون چاووش) اشاره کرد. هم‌چنین، آثاری که ناظری به زبان مادری‌اش، زبان کُردی کرمانشاهانی (گویشی خاص از زبان کُردیِ جنوبی)، اجرا کرده، مشهورند. شهرام ناظری به زبان‌های فارسی معیار و فارسی کرمانشاهانی (گویشی خاص از فارسی) و کُردی کرمانشاهانی تسلط دارد و قدرت سخن گفتن و آواز خواندن به این‌ها در او محرز است. از معروف‌ترین آثار کردیِ کرمانشاهانیِ ناظری می‌توان به تصنیف‌های قدیمیِ «کابوکی»، «شیرین شیرین» و «واران وارانه» اشاره کرد که او بازخوانی کرده‌است.

در تمام طول نیمهٔ دوم قرن ۱۳۰۰ خورشیدی، محمدرضا شجریان و شهرام ناظری به عنوان دو هنرمندِ اصلی و محبوبِ ایرانیان شناخته می‌شوند و برای اکثریت قاطع ایرانیان، موسیقی ایرانی مترادف است با نام شجریان و ناظری و سپس افراد دیگر. این دو، مهم‌ترین هنرمندانِ موسیقیِ ایرانی‌اند که شهرت جهانی دارند. ناظری در سال ۲۰۰۷، از سوی دولت فرانسه نشان لژیون دونور و در سال ۲۰۱۴ «نشان شوالیه ملی لیاقت» فرانسه به او اهدا شد. نیویورک تایمز به او لقب «بلبل ایرانی» داده‌است و کریستین ساینس مانیتور او را «لوچانو پاواروتیِ ایران» نامید.

زندگی

کودکی و نوجوانی

شهرام ناظری در کوچهٔ یخچالی در محله برزه‌دماغ در کرمانشاه، در خانواده‌ای کرُد زبان و آشنا با موسیقی و شعر متولد شد وی صدای دل‌نشینش را از پدر و مادر خویش به یادگار دارد و از دوران خردسالی توسط مادرش با شعر و آواز آشنا شد؛ پدرش نیز صدای لطیفی داشت و ضمن آشنایی با گوشه‌ها و ردیف‌های آواز ایرانی، سه‌تار هم می‌نواخت. وی از سبک قدما و خوانندگان آن دیار به خصوص «شیخ داوودی» خوانندهٔ بزرگ آن زمان بهره گرفته و نیز داشته‌هایش را در اختیار فرزندش گذاشت.
بزرگ این خانواده، استاد پرویز خان پورناظری معروف به حاجی خان خود از شاگردان درویش خان و کلنل وزیری بوده‌است. اکثر موسیقی‌دانان کرمانشاه توسط وی با نت و موسیقی اصیل ایرانی آشنا شده‌اند. این محیط مناسب هنری موجب شد تا شهرام ناظری بتواند در سن ۷سالگی اولین برنامهٔ هنری خود را در رادیوی کرمانشاه همراه با تار درویشی، از نوازندگان معروف آن زمان کرمانشاه، اجرا نماید. پس از آن در سن ۱۱ سالگی نیز توانست در رادیو تلویزیون ایران چند برنامهٔ دیگر آواز ایرانی اجرا کند.

آغاز فعالیت حرفه‌ای

ناظری همواره در پی بهره بردن از مکاتب و استادان مختلف بوده‌است. وی در سال ۱۳۴۵ برای بهره‌گیری از محضر استادانی چون عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، عبدالعلی وزیری، محمود کریمی عازم تهران شد و ضمن بهره‌گیری از محضر این استادان، سه‌تار را نیز نزد استادان احمد عبادی، جلال ذوالفنون و محمود هاشمی فرا گرفت. شهرام ناظری به مدت یک سال نیز در تبریز با نوازندگان و موسیقی‌دانان آن دیار مانند غلامحسین بیگجه‌خانی و محمود فرنام قیطانچیان که خود از شاگردان اقبال آذر بودند در زمینه موسیقی ایرانی کار کرد.

در سال ۱۳۵۴ بنا به پیشنهاد نورعلی‌خان برومند به استخدام رادیو تلویزیون ایران درآمد و اولین برنامهٔ خود را با گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی با مثنوی مولوی و ترانه‌ای از شیخ بهایی اجرا کرد، پس از آن با گروه عارف به سرپرستی حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان کار خود را ادامه داد. ناظری در سال ۱۳۵۵ در نخستین آزمون موسیقی سنتی ایران با نام باربد شرکت کرد و توانست مقام نخست را در رشتهٔ آواز در این آزمون به دست آورد. در سال ۱۳۵۶ همراه با گروه سماعی به سرپرستی اصغر بهاری و حسن ناهید برای اجرای کنسرت در جشنوارهٔ توس انتخاب شد.

همکاری با کانون چاووش

ناظری از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ در آلبوم‌های چاووش به شماره‌های ۲، ۳، ۴، ۷ و ۸ با همکاری گروه‌های شیدا و عارف کانون فرهنگی و هنری چاووش به سرپرستی محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان آواز خوانی کرد. کانون چاووش با تلاش محمدرضا لطفی و زیر نظر ه. الف. سایه پایه‌گذاری شده بود و از آن جایی که این کانون در زمان انقلاب فعالیت می‌کرد، بیشتر محتوای آلبوم‌های چاووش حماسی و انقلابی بودند. برخی از آلبوم‌های چاووش، از جمله چاووش ۲، اولین آلبوم با حضور شهرام ناظری آلبوم‌های مشترکی بین ناظری و محمدرضا شجریان می‌باشند و در آن‌ها این دو هنرمند سرودهای انقلابی بسیاری را اجرا کرده‌اند. چاووش ۲ دربرگیرندهٔ دو سرود معروف شب نورد و برادر نوجوونه، باصدای شجریان و آزادی آن زمان که بنهادم، باصدای ناظری می‌شد. تصنیف معروف ای پدر اثر محمدرضا لطفی در چاووش ۴ اجرا شد تا حس از دست دادن فردی بزرگ را منتقل کند.

همکاری گسترده با کیخسرو پورناظری و جلال ذوالفنون

شهرام ناظری آلبوم مثنوی موسی و شبان را با همکاری جلال ذوالفنون و بهزاد فروهری، بنمای رخ را با همکاری نوازندگان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی سنتی ایران و گروه مولانا به سرپرستی محمدجلیل عندلیبی، آلبوم صدای سخن عشق را باهمکاری گروه تنبور شمس و لاله بهار را با همکاری گروه عارف به سرپرستی پرویز مشکاتیان تهیه کرد.

او در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ به روش‌های مختلف مشغول تدریس موسیقی و ردیف‌های آوازی به علاقه‌مندان گردید. در این دوران آثار زمستان، بشنو از نی و نجوا را منتشر نمود. از سال ۱۳۶۴ به بعد با همکاری گروه‌های موسیقی ایرانی کارهای زیبایی را به بازار موسیقی عرفانی و اصیل ایرانی عرضه ساخت که از درخشان‌ترین این آثار می‌توان شورانگیز با همکاری حسین علیزاده، گل صدبرگ و آتش در نیستان با همکاری جلال ذوالفنون، یادگار دوست و ساقی‌نامه ۱ و ساقی‌نامه ۲ را با همکاری کامبیز روشن‌روان نام برد. در این سال هاست که ناظری آلبوم بی‌قرار را با همکاری گروه جلیل عندلیبی و همچنین کنسرت استادان موسیقی ایران را با همکاری گروه استادان موسیقی ایران (گروهی به سرپرستی فرامرز پایور) اجرا و منتشر کرده‌است. لازم است ذکر شود گل صدبرگ معروف‌ترین اثر شهرام ناظری و بسیاری از مردم ناظری را با تصنیف اندک اندک با شعر مولانا اجرا شده در این آلبوم می‌شناسند.

در سال‌های دهه هفتاد خورشیدی شهرام ناظری آثار بسیاری را اجرا نمود که از آن جمله می‌توان به آلبوم‌های نوروز به همراهی با حسین علیزاده، مهتاب رو را با گروه تنبور شمس (آهنگ‌سازی کیخسرو پورناظری) و دل شیدا را با آهنگ‌سازی فرامرز پایور اشاره نمود. همکاری ناظری با کامکارها نیز منجر به آفرینش دو اثر ماندگار به نام‌های کنسرت کامکارها ۷۶ و کنسرت ۷۷ گشته‌است. وی با انتشار دو آلبوم ساز نو آواز نو و سفر به دیگر سو مسیر نوینی از موسیقی خویش را نمایان ساخت به‌طوری‌که سفر به دیگر سو را دکترین موسیقایی خود می‌داند.

اجرای شاهنامهٔ فردوسی و موسیقی نوین

شهرام ناظری در دهه هشتاد خورشیدی به پژوهش و مسیریابی برای آرایه موسیقی نوین پرداخت. پژوهش بر نحوه اجرای شاهنامه فردوسی و پروژهٔ مولوی که در سال جهانی مولانا از فعالیت‌های وی در این سال‌ها می‌باشد. وی در این سال‌ها چندین آلبوم دیگر منتشر کرد که آثار آواز اساطیر، لیلی و مجنون، لولیان، مولویه (شور رومی) و سفر عسرت از آن جمله می‌باشند.

در سال ۱۳۹۰ ناظری یک آلبوم موسیقی به نام امیرکبیر با آهنگ‌سازی پژمان طاهری منتشر کرد که بیشتر اشعار آن را شعرهای نو تشکیل می‌دادند. مدتی بعد پس از ۶ سال تأخیر کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد. این اثر مربوط به اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان به رهبری مایسترو لوریس چکناوریان در سال ۱۳۸۴ می‌باشد که بیشتر قطعات آن به زبان کردی (زبان مادری شهرام ناظری) می‌باشند. البته در این اثر ۴ قطعهٔ فارسی نیز به نام‌های زین دوهزاران من و ما، شیدا شدم، آواز به همراه چنگ و آب حیات عشق اجرا شده‌است. بیشتر قطعات این آلبوم در سایر آثار ناظری به همراه سازهای میهنی ایرانی نیز اجرا شده‌اند و در این اثر در قالب موسیقی ارکستری با سازهای غربی آرایه شده‌اند. آلبوم درفش کاویانی، کاوه آهنگر به آهنگ‌سازی فرید الهامی و اجرای گروه فردوسی که به زودی منتشر خواهد شد مربوط به اجرای شاهنامه اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی می‌باشد و مانند بسیاری از آثار شهرام ناظری تنبور محور می‌باشد.

از کنسرت‌های او در سال ۱۳۹۳ می‌توان به کنسرتش به همراه گروه فردوسی در کرمانشاه اشاره کرد که در آن قطعات کردی بسیاری را اجرا کرد اما پس از پایان کنسرت برخی از رسانه‌ها اجرای قطعات کردی به ویژه قطعه‌ای که به فارسی می‌شد من کرمانشاهی‌ام فارسی نمی‌دانم او را مخالف وحدت و همبستگیِ میهنیِ ایرانیان نامیدند. ناظری در واکنش به این‌ها گفت: این انگ‌ها به من نمی‌چسبد، من فرزند کرد هستم که فارسی نمی‌دانم. اما به زبان کردی جان من به فدای تو که فارس هستی، اتفاقاً این شعر مخالف قومیت هاست و می‌گوید جان من فدای تو که فارس هستی.

سبک آوازخوانی

ناظری خواننده‌ای است که در آثارش روحیه تکرار ناپذیری دارد و همواره تلاش نموده‌است که نگرش و تجربه‌ای جدید را در آواز و موسیقی به‌وجود آورد. وی تحریرهای ریتمیک و خاصی را از سال‌های پایانی دهه هفتاد خورشیدی در آثارش استفاده نمود، از جمله این آثار می‌توان به آلبوم‌های ساز نو آواز نو، سفر به دیگر سو، لولیان و مولویه (شور رومی) شاره کرد.

حدود سی سال پیش دکتر داریوش صفوت بنیان‌گذار مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی، ارزش صدای ناظری را در ویژگی‌های حماسی آن تشخیص داد و چنین تشریح نمود که:

در صدای ناظری لنگرها، دندانه‌ها و آکسن‌های خاصی وجود دارد که به آن حس حماسی بخشیده‌است. این لحن حماسی قرن‌ها پیش در آواز ایرانی وجود داشته اما به دلیل مسائل تاریخی کمرنگ شده و به تدریج از بین رفته‌است.

خود شهرام ناظری در این باره می‌گوید:

یک حرکت یک حماسه در اجرا و خواندنم هست آن هم بخاطر فرهنگ کُرد بودنم است.

توجه خاص به مولانا

نوشتار اصلی: شکل ویژهٔ اشعار مولانا

ناظری در اجرای شعرهای مولوی پیشرو تمامی خوانندگان بوده‌است. آلبوم مثنوی موسی و شبان و صدای سخن عشق رویکرد جدیدی به موسیقی و شعر عرفانی محسوب می‌شود که ناظری در سال‌های پایانی دههٔ پنجاه و سال‌های آغازین دههٔ شصت خورشیدی از خود بر جای گذاشت. همچنین در سال ۱۳۶۴ به مناسبت گرامی‌داشت هشتصدمین زادروز مولوی دو اثر گل صد برگ و یادگار دوست را منتشر کرد. اثر یادگار دوست به عنوان اولین سمفونی ایرانی و گل صدبرگ به عنوان یکی از پرفروش‌ترین آثار موسیقی ایران، هر دو انقلابی در موسیقی سنتی ایران به‌وجود آوردند. این یادواره بار دیگر دو دهه بعد برای بزرگداشت مولانا، تکرار شد. از دیگر آثار برجسته ایشان که بر روی شعرهای مولوی اجرا شده می‌توان به آلبوم مولویه که در خارج از ایران با نام شور رومی شناخته می‌شود نیز اشاره کرد این اثر نامزد دریافت جایزهٔ گرمی ایالات متحده در سال ۲۰۰۷ میلادی برابر با ۱۳۸۶ خورشیدی نیز شده‌است. دیپاک چوپرا فیلسوف هندی-آمریکایی الاصل نیز در این آلبوم حضور دارد.جادو در گذشته نهفته‌است

این کار در سال بزرگداشت مولانا عرضه شد و به عنوان یکی از بهترین لوح‌های فشرده سال جهان معرفی شد. روزنامهٔ بوستون گلوب و لس آنجلس تایمز چاپ آمریکا، در گزارشی با عنوان «شعر مولانا در حرکت»، به بررسی تلاش‌های شهرام و حافظ ناظری برای زنده نگه داشتن اشعار مولانا پرداخته‌است.

شاهنامه‌خوانی

یکی از ویژگی‌های بارز شهرام ناظری نسبت به خوانندگان هم‌عصرش توجه ویژهٔ وی به اسطوره‌ها و تحقیق و جستجو در خصوص لحن‌های حماسی گمشدهٔ آواز ایرانی است. ناظری آلبوم‌ها و اجراهایی از اشعار شاهنامه کردی و شاهنامه فردوسی دارد. وی نخستین خواننده‌ای است که برای شاهنامهخوانی پژوهشی چندین‌ساله انجام داد و در آمریکا، فرانسه و تونس اجراهای صحنه‌ایِ شاهنامه‌خوانی داشت.
ناظری شاهنامه را در سه بستر ارائه می‌دهد:

1. اجرای شاهنامه و ارائهٔ آن با موسیقی مقامی، برگرفته از فضای فکری و قومیتهای ایرانی. این نوع، در آکادمی کارتاژ تونس که یک شهر تاریخی با پیشینهٔ ۴هزارساله است و همچنین در جشنوارهٔ سن فلوران فرانسه اجرا شده‌است.
2. اجرای شاهنامه با ارکستر بزرگ کلامی بر مبنای موسیقی دستگاهی. در این بخش ناظری به همراه کیوان ساکت بر روی شاهنامه کار کرده‌است.
3. برداشت سوم نیز اجرای شاهنامه با گروه اینترنشنال در نیویورک با همراهی حافظ ناظری است که نمونه آن در سال ۲۰۱۰ در سالن کارنگی هال نیویورک اجرا شده‌است.

شهرام ناظری با تلاش‌ها و اجراهایی که تاکنون داشته‌است راه را برای شاهنامه‌خوانی خوانندگان جوان هموار نموده‌است. از آلبوم‌هایی که بر اساس اشعار شاهنامه اجرا شده‌اند می‌توان به آلبوم درفش کاویانی، کاوهٔ آهنگر اشاره کرد.

فعالیت اجتماعی

شهرام ناظری همه درآمدش در سال ۱۳۹۲ را به آسیب‌دیدگان پیرانشهر، شین آباد، جذامی‌ها و بیماران بی‌بضاعت سرطانی اهدا کرد وی با این کار مبلغی بالغ بر چندصد میلیون تومان را برای امور خیریه قرار داد.

اجراهای بین‌المللی

ناظری در سراسر جهان در سالن‌ها و فستیوال‌های بزرگ برنامه و کنسرت‌هایی اجرا نموده‌است. جشنواره موسیقی اکس-آن-پروانس، جشنواره موسیقی آوینیون، تئاتر دلاویل پاریس، جشنواره سامر توکیو، سالن تئاتر دالبی لس آنجلس، رویال آلبرت هال، جشنواره دل پوپولو در ایتالیا، جشنواره بیت الدین لبنان، ارکستر فیلارمونیک کلن آلمان، مجمع انجمن آسیا، مؤسسه جهانی موسیقی بروکلین، آکادمی موسیقی بام نیویورک، جشنواره اروپا رم، جشنواره موسیقی سائو پائولو و جشنواره موسیقی فاس مراکش و اجرا در شهرهای ونیز، بارسلون، مادرید، ژنو، بروکسل، آمستردام، استکهلم، اسلو و کپنهاگ از جمله بزرگترین اجراهای جهانی ناظری به‌شمار می‌رود.

افتخارات و جوایز

• جایزهٔ «کونکورز» موسیقی فولکلور در سال ۱۹۷۵
• دریافت جایزهٔ «بهترین موسیقی عرفانی جهان» در جشنوارهٔ فاس مراکش در سال ۱۹۹۷ (وی پس از دریافت این جایزه، از سوی مطبوعات آمریکا لقب پاواروتی ایران را نیز دریافت کرد.)
• دریافت جایزه ویژه شهر ارواین ایالت کالیفرنیا برای گسترش پیام معنوی مولانا و صلح از طریق زبان موسیقی در سال ۲۰۰۶
• دریافت نشان «لژیون دونور» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷
• دریافت نشان «شوالیه ادب و هنر» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷

این نشان بالاترین نشان فرهنگی فرانسه‌است و پاس‌داشتی است از طرف دولت فرانسه به هنرمندانی که تلاش ویژه‌ای در جهت اعتلای فرهنگ و هنر دارند.

• دریافت عنوان هنرمند برتر آسیا از طرف مجمع آسیاسوسایتی ۲۰۰۷

در این مراسم بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد تقدیر ویژه‌ای از شهرام ناظری به عمل آورد.

• دریافت جایزهٔ «اسطورهٔ زنده» از دانشگاه یوسی‌اِل‌اِی
• دریافت نشان طلایی سماع بارگاه مولانا از دست اسین چلبی نواده مولانا در سال ۱۳۸۶ در شهر قونیه ترکیه و انتخاب به عنوان رئیس افتخاری مرکز مولانا پژوهی دانشگاه سلجوق در ایران.
• دریافت کلید طلایی شهر خوی و مقبرهٔ شمس در جشنوارهٔ بین‌المللی شمس تبریزی در آبان ۱۳۸۶
• دریافت لوح سپاس از شهرداری شهر ایرواین کالیفرنیا به پاس قدردانی از تلاش‌های شهرام ناظری در ترویج پیام معنوی صلح در قالب موسیقی و شعرهای مولوی
• نام‌گذاری روز ۲۵ ماه فوریه سال ۲۰۰۶ به نام «شهرام ناظری»، توسط رئیس شواری شهر و شهردار سن دیه گو در حوزهٔ جغرافیایی سن‌دیه‌گوی ایالت کالیفرنیا. در مدت کوتاهی پس از این نامگذاری، کنگرهٔ آمریکا نیز با اهدای لوح سپاس از وی تقدیر نمود.
• دریافت تقدیرنامه از سوی دانشگاه هاروارد به دلیل نقش مؤثر ناظری در معرفی مولوی به دنیای غرب و نوآوری در موسیقی ایرانی و جذب مخاطبان غربی

آثار

آلبوم‌ها

دیگرآثار

منتشر

منتشر شده تنها در اروپا

• بیعت با مولوی: شهرام ناظری و گروه دستان، قطعه‌های این آلبوم همان قطعه‌های آلبوم‌های ساز نو آواز نو و سفر به دیگر سو می‌باشد.

منتشر نشده

دیداری

دیگر آثار

• کنسرت افشاری ۶۲
• قطعه‌هایی آوازی که به‌اشتباه به مناجات‌های ناظری معروف شده‌اند و برخی اوقات از رادیو پخش می‌شوند. این آثار بدون اجازهٔ ناظری از رادیو پخش شده‌است و همگی بدون موسیقی‌اند.

پیام‌ها، حضور در مراسم‌ها

پیام تسلیت برای درگذشت محمدرضا لطفی

پس از انتشار پیام درگذشت محمدرضا لطفی، از آهنگ سازان و استادان تارنوازی ایران، شهرام ناظری پیام تسلیت خود را منتشر کرد: «باز هم یکی دیگر از پرچمداران موسیقی سنتی ایران، جهان بی‌بنیاد را وداع گفت. فقدان موسیقیدان برجسته استاد محمدرضا لطفی ضایعه‌ای است جبران‌ناپذیر برای جامعه فرهنگی ایران. پرواز نابهنگام این استاد و همکار باارزش قدیمی را به خانواده محترم ایشان و جامعه هنردوست ایران تسلیت عرض می‌کنم».

در مراسم خاکسپاری سیمین بهبهانی

شهرام ناظری پس از درگذشت بانوی غزل ایران، سیمین بهبهانی در مراسم به خاک سپاری و یادبود او حضور پیدا کرد و در حین تسلیت گویی شعر دوباره می سازمت وطن را خواند. از دیگر هنرمندان حاضر در این مراسم می‌توان به محمدرضا شجریان و همایون شجریان اشاره کرد.

نگارخانه

چند نگاره از کنسرت شهرام ناظری و حسین علیزاده که در ماه مه سال ۲۰۱۱ برگزار شد:

یادداشت‌ها

جستارهای وابسته

• موسیقی کردی
• موسیقی مقامی

منابع

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• اطلاعات در کتابخانهٔ ملی فرانسه BNF